Om elkaar goed te begrijpen, is goed luisteren een must. Het is een inspannende activiteit die concentratievermogen vergt. Maar wat is luisteren precies? Luisteren naar een ander is een kwestie van houding: geïnteresseerd zijn in de ander, willen begrijpen om nieuwe of betere inzichten te krijgen. Je kunt niet echt luisteren als je met jezelf bezig bent (interne ruis). Dikwijls wordt luisteren verhinderd omdat men bezig is een eigen argument voor te bereiden, terwijl de ander spreekt. Luisteren is niet hetzelfde als beleefd zwijgen wanneer iemand anders praat. Echt luisteren zet de ander aan om duidelijkheid in zijn argumenten te verschaffen. Wij maken de ander duidelijk dat we luisteren door van tijd tot tijd met eigen woorden te herformuleren wat de ander gezegd heeft. Dan blijkt dikwijls dat we wat gezegd is alweer vergeten zijn en soms wat toevoegen wat niet gezegd is (interpreteren, eigen ideeën invoeren, iemand iets in de mond leggen). Om goed te luisteren en begrijpen, is het nodig dat de ander zich bondig uitdrukt en niet meer dan één argument tegelijk gebruikt. Wederzijds luisteren en herformuleren leidt tot ‘vergeten’ van het eigen standpunt.
Wederzijds luisteren voorkomt vaak misverstanden en onnodige ruzie.
Wederzijds luisteren leidt tot duidelijkheid over dat waar men het wel of niet over eens is.
Wederzijds luisteren en soms herformuleren, leidt meestal tot inhaken op elkaar en tot een dialoog, zelfs als men het niet eens is (dit in tegenstelling tot het ‘dovemans oren gesprek’).
Wederzijds luisteren biedt kansen tot toenadering.
Iets emotioneels vermindert meestal naarmate men naar elkaar luistert en herformuleert.
Basisvoorwaarden voor elk gesprek (luistertips):
- Ga er echt voor zitten als jij moet luisteren.
- Laat de ander merken dat je luistert door te knikken of luistergeluiden te maken.
- Als je iets niet begrijpt, vraag de ander dan om nadere uitleg.
- Vraag door en houd oogcontact.
- Luister zonder direct een mening te vormen.
- Probeer het gesprek samen te vatten zonder het aan te vullen.
- Ga er niet te snel vanuit dat je weet wat de ander bedoelt.
- Kom niet met de oplossing als iemand iets vertelt.
- Durf stiltes te laten vallen zodat je ontspannen kunt luisteren.
- Laat je niet afleiden als de ander iets vertelt wat je niet interesseert.
- Raak niet geïrriteerd als de ander jou niet begrijpt.
- Praat om de beurt en niet tegelijk.
Conclusie: Communicatie is geen handeling maar een vak op zich. Er kan alleen worden gecommuniceerd als beide gesprekspartners de belangrijkheid inzien van elkaars feiten, meningen, ideeën en emoties.
Communiceren: begint met luisteren, gaat door met luisteren en stopt als men stopt met luisteren